شهر بالیکسیربالیکَسیر (در تلفظ ترکیِ استانبولی، و به تلفظ و املای بالیکَسْری، بالیکَسْر و بَلی کَسْری در بعضی از متون غیر ترکی)، شهر و ناحیه قدیمی و مرکز استانی به همین نام در شمال غربی ترکیه و در جنوب دریای مرمره می‌باشد. ۱ - پیشینه تاریخی شهر بالیکسیرشهر بالیکسیر در ناحیه ای قرار گرفته که در دوران باستان به میسیا (موسیا) شهرت داشته است. دقیقاً معلوم نیست بالیکسیر فعلی در چه زمانی و به دست چه کس یا کسانی تأسیس شده است، ولی نام آن‌که از پالایوکسترونِ یونانی گرفته شده، نشان دهنده قدمت آن است. ظاهراً شهرِ هادریانوترا در امپراتوری روم شرقی در همین ناحیه واقع بوده است. ۱.۱ - تاسیس شهر توسط قره عیسی بیگابن فضل الله عُمَری (متوفی ۷۴۹) نوشته است که این شهر را «قره عیسی بیگ» (حک: حدود ۶۸۰) از سلاطین سلسله قره سی تأسیس کرده، اما منظور او از کلمه «تأسیس» ظاهراً این بوده که قره عیسی بیگ دژِ موجود در آن محل را به عنوان قرارگاه نظامی انتخاب کرده و آن را توسعه داده است. ۲ - شهر بالیکسیر در قرن هشتمپس از آن‌که ترک های عثمانی، امیر نشین قره سی را در حدود ۷۰۰ از سلطه روم شرقی درآوردند، بالیکسیر یکی از شهرهای مهم این ناحیه شد. ابن بطوطه که در حوالی ۷۳۰ به آناطولی سفر کرده، بالیکسیر را محلی زیبا و پر جمعیت وصف کرده است. اورخان، سلطان عثمانی (حک: ۶۸۷ـ۷۶۱) سلسله قره سی را برانداخت و امیر نشین قره سی حدود ۷۳۵ـ۷۳۶ به تدریج ضمیمه دولت عثمانی شد. ۳ - شهر بالیکسیر در قرن سیزدهمحدود ۱۲۳۳، در عهد سلطنت محمود دوم، سنجق قره سی، که یکی از سنجق های ایالت آناطولی بود و شامل بالیکسیرِ فعلی نیز می‌شد، به ولایت خداوندگار پیوست. پس از اعلام مشروطیت دوم، بالیکسیر به سنجق مستقل، و در تشکیلات اداریِ جدید پس از جمهوریت به استان تبدیل شد. مساحت کنونی این استان ۱۱۹، ۱۵ کیلومتر مربع است و جمعیت آن در ۱۳۶۱ ش، حدود ۰۰۰، ۸۹۰ تن بود. ۴ - موقعیت فعلی شهر بالیکسیرشهر کنونی بالیکسیر در شیب ملایم دامنه تپه‌هایی واقع است که دشت پر حاصلی به همین نام آن را در میان گرفته است. ارتفاع شهر از سطح دریا نزدیک به ۲۰۰، ۱ متر است و در ۱۳۶۹ ش، ۳۱۴، ۹۷۳ تن بوده است. در بخش قدیمی شهر و در بازار آن، مساجد و کاروانسراهایی از اوایل عصر عثمانی بر جای مانده است. ۵ - محصولات شهر بالیکسیراستان بالیکسیر با هوای مساعد و ملایم و خاک حاصل خیزش پیش از جنگ جهانی اول (۱۹۱۴ـ ۱۹۱۸) مرکز زراعی شد و اکنون محصولات گوناگونی از قبیل انواع حبوبات و میوه‌ها و کنجد و خشخاش و پنبه تولید و صادر می‌کند. در مرکز آن، بافتن ماهوت و کرباس و صنایع پوستی رایج است و علاوه بر آن‌که از لحاظ تولید و صدور روغن زیتون مقام اول را در ترکیه دارد، مرکز پرورش دام و طیور و ابریشم و زنبور عسل نیز است. استان بالیکسیر، با ۰۰۰، ۴۰۰ هکتار جنگل، در میان استان های جنگلی ترکیه مقام سوم را دارد. ۶ - فهرست منبع ها(۱) ابن بطوطه، تحفة النظّار فی غرائب الامصار و عجائب الاسفار المعروفة برحلة ابن بطوطه، چاپ دفرمری و سانگینتی، ج ۲، پاریس ۱۹۱۴، ص ۳۱۶ـ۳۱۷. (۲) ابن فضل اللّه عمری، مسالک الابصار فی ممالک الامصار. (۳) احمد توحید، «بالیکسریده قره سی اوغل لری»، در تاریخ عثمانی انجمنی مجموعه سی، بخش ۹، ۱۳۲۷، ص ۵۶۴ به بعد. (۴) علی جواد، ممالک عثمانیه نک تاریخ و جغرافیا لغاتی، استانبول ۱۳۱۳ـ ۱۳۱۷، ج ۱، ص ۱۵۱. (۵) دائرة المعارف جهان اسلام. ۷ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «شهر بالیکسیر»، شماره۳۵۴. رده‌های این صفحه : ترکیه | جغرافیای اسلامی
|